 |
| Ilustrasi gambar: markijar |
FB Melawan Lupa - Naskah asli Kemerdekaan Atjeh Sumatra
SURAT PEUNJATA KEULAI ATJÈH MEURDÉHKA
Atjèh, Sumatra, 4 Désèmbèr, 1976
DEUNGON NAN ALLAH
KEU BANSA-BANSA DÔNJA, SALEUËM:
Kamoë, Bansa Atjèh, Sumatra, ateuëh neuduëk Hak bak peuteuntèë nasib droë lagèë bansa-bansa laén, dan ateuëh neuduëk Hak kamoë bak peulindông tanoh pusaka éndatu, deungon njoë kamoë peunjata droë kamoë meurdéhka dan lheuëh nibak bandum ikatan keukusaan politék nibak peumeurintah aséng di Djakarta, Djawa.
Nangroë pusaka éndatu kamoë njoë na saboh Nanggroë njang sabé meurdéhka dan meudèëlat mulai dônja teudong, Keuradjaan Beulanda nakeuëh keukuasaan aséng njang phön that djak tjuba djadjah kamoë, watèë djipeunjata prang ateuëh neugara Atjèh njang meurdéhka dan meudèëlat , bak uroë 26 Mart, 1873, dan bak uroë njan ladju djipeu-ék prang ateuëh kamoë deungon djibantu lé sipa-i Djawa . Peu keuneulheuëh nibak seurangan Beulanda njoë ka meutuléh bak ôn phôn dalam surat-surat haba ban saboh dônja. Dalam surat haba Inggréh THE LONDON TIMES, uroë 22 April, 1873, meutuléh: "Saboh keudjadian njang meunarék that haté dalam seudjarah peundjadjahan modêrèn ka ta deungo teudjadi di pulo Hindia Timu. Saboh armada njang raja lagèëna njang teudong nibak bansa Èrupa ka geupeutalô prang ulèh saboh teuntra neugara asai disinan.... Neugara Atjèh. Ulèh bansa Atjèh ka geuteumeung saboh keumeunangan njang peuneutôih that . Musôh Atjèh kon ka talô mantong, teutapi ka pajah pluëng bandum." Dalam surat haba Amèrika, THE NEW YORK TIMES, bak uroë 6 Mei, 1873, meutuléh: "Saboh prang njang meulabô darah ka teudjadi di Atjèh, saboh keuradjaan njang mat kuasa ateuëh pulo Sumatra rot barôh. Uléh Beulanda ka djipeu-ék prang ateuëh ureuëng Atjèh, dan djinoë ka geutanjoë teurimong haba peu hasédjih. Seurangan Beulanda njang ka geubalah lé ureuëng Atjèh deungon geusië djih ramè lagèëna. Panglima Beulanda ka geupoh maté dan teuntra-djih ka djipluëng bandum pula pingkui. Meunurôt keunjataan, teunta Beulanda keubit-keubit hantjô meudeudak." Keudjadian njang luwa biasa njoë, ka meunarék peurhatéan dônja njang raja lagèëna, trôk 'an ulèh uléh Prèsidèn Ulysses S. Grant dari Amèrika Sjarikat geupeuteubiët saboh Surat Peunjata Dong Teungoh Njang Adé ( Proclamation of Impartial Neutrality ) dalam prang antara Beulanda deungon Atjèh njoë.
Bak uroë 25 Dèsèmbèr, 1873 ( uroë lahé Nabi Isa ) uléh Beulanda ka djipeu-ék prang njang keu dua ateuëh Atjèh, dan deungon njan mulai treuk peu njang uléh madjalah Amèrika HARPER'S MAGAZINE, ka geubôh nan "PRANG SIREUTÔH THÔN MASA NJOË" , saboh prang peundjadjahan njang paléng trép dalam seudjarah manusia, njang dalam prang njan siteungoh nibak bansa Atjèh ka geubrië njawong geuh nibak peutheun Neugara kamoë njang meurdéhka dan meudèëlat. Prang njan geusambông trôk'an watèë bitjah Prang Dônja keu- dua. Lapan droë nibak éndatu njang tèkèn Surat Peunjata njoë reubah maté sjahid dalam seuëh p r a n g njang panjang that njan, bak peutheun keumeurdéhkaan bansa dan Neugara, bandum sibagoë Wali Neugara dan Panglima Thjik Angkatan Prang Neugara Atjèh njang meurdéhka dan meudèëlat.
Teutapi, watèë lheuëh habéh Prang Dônja keu-dua dan Hindia Beulanda djipeugah ka djibubar - saboh keuradjaan hana bubar meunjoë wilajah djih mantong djipeulahra lagèë sot - Nanggroë Atjèh hana djipulang keu kamoë Atjèh, teutapi ka djibri uléh Beulanda keu Djawa - Lamiët djih deungon djimeukomplot ngon peundjadjah-peundjadjah Barat laén di Asia Tuënggara njoë. Bansa Djawa njan na saboh bansa aséng keu kamoë bansa Atjèh. Kamoë hana hubôngan seudjara, hana hubôngan politék, hana hubôngan budaja, hana hubôngan èkonomi, dan hana hubungan bumoë deungon awak njan. Watèë hasé peunaklôkkan dan peundjadjahan Beulanda teutap djipeulahra bandum, dan lheuëh njan djibri lagèë pusaka keu bansa Djawa - lagèë meunan keuh njang ka djipeulaku - maka akibat djih handjeuët han akan teudong peundjadjahan Djawa bak teumpat djidong peundjadjahan Beulanda, teutapi peundjadjahan njan, bôh ulèh bansa Beulanda Èrupa njang meukilét putéh atawa ulèh bansa Asia Djawa njang meukilét mirah, hana mungkén geuteurimong ulèh bansa Atjèh.
Meunurôt Hukôm Internasional dan Hukôm Sjarikat Bansa-bansa, maka wadjéb ateuëh Beulanda supaja dji pulang Hak Dèëlat ateuëh Nanggroë Atjèh njoë keu kamoë bansa Atjèh. Beulanda hana hak djih bak djidjak bri dèëlat ateuëh Nanggroë Atjèh keu Djawa atawa keu "Indônèsia" sabab "Indônèsia" njan nakeuh nan njang djipeuna-peuna mantong, mangat djeuët dji tôp-tôp peundjadjahan bansa Djawa. Mulai phôn dônja njoë teudong hantom na saboh bansa di Asia Tuênggara njoë njang meunan lagèë njan. Meunantjit, meunurôt 'èleumè bansa-bansa (ethnology), 'èleumè basa (philology), 'èleumè asai usui budaja (cultural anthropology), 'èleumè seudjarah (history), dan 'èleumè masjarakat (sociology) hana saboh "bansa Indônèsia" njan di Asia Tuënggara njoë. Nan "Indônèsia" njan hana laén nibak saboh mèrèk barô, dalam basa gob, njang hana meuhubông sapeuë deungon seudjarah, basa, budaja, peuë lom deungon keupeunténgan kamoë Atjèh, Sumatra. Uléh Beulanda mèrèk barô "Indônèsia" njan djingui sibagoë geunantoë nan "Hindia Beulanda" njang gob bantji njan. Ulèh kawôm kolonialis Djawa pih djiteupeuë rajek guna nan pura-pura njan, mangat djeuët djitôp-tôp kolonialisme Djawa, dan mangat djeuët djiteumeung peungakuan dônja luwa njang hana teupeuë sapeuë peukara seudjarah pulo-pulo Asia Tuënggara njoë.
Meunjoë peundjadjahan Beulanda hana beutôi dan salah, maka peundjadjahan Djawa njang trang-trang djipeudong ateuëh neuduëk peundjadjahan Beulanda njan pih salah tjit. Dalam hukôm Internasional ka geukheun: ex injuria jus non oritur. Hana keu'adélan meu-asai nibak keudjahatan, hana buët beuna djeuët meudong ateuëh buët salah!
Bah that pih meunan, bansa Djawa njan mantong tjit tjuba-tjuba peudong peundjadjahan djih ateuëh kamoë Atjèh, Sumatra, pada hai bandum nanggroë peundjadjah Èrupa - lagèë Beulanda, Peurantjéh, Inggréh, Spanjol, dan Portugéh -ka han ék lé keumah peubuët buët njan dalam abat njoë. Dalam masa 30 Thôn njang akhé njoë, ka meukalon ulèh kamoë bansa Atjèh, pakriban tanoh pusaka éndatu kamoë ka djirampok, djipeurusak dan djipeureuloh uléh sipeundjadjah Djawa; harta pusaka bansa kamoë ka djih tjuë; buët hareukat bansa kamoë ka djih peureuloh; peundidéhkan aneuk kamoë ka djih peusisat; ureuëng-ureuëng bakoë kamoë ka djih lét nibak nanggroë; bansa kamoë ka dji-ikat deungon ranté keuzaléman, djipeugasiën dan hana djipadôli: hudép bansa kamoë ka rhôt rata-rata 34 thôn; pakriban njoë meunjoë tabandéng deungon ukôran dônja njang 80 thôn! Meunjanpih makén siuroë makén kureuëng, padahai Atjèh, Sumatra, peutamong pèng keudjih leubèh 15 miljar dollar Amèrika djeuëb-djeuëb thôn njang mandum djiangkôt keudéh u Djawa peukaja droë-djih.
Kamoë Atjèh hana meudjak mita-mita paké deungon bansa Djawa meunjoë awaknjan djiduëk di Nanggroë droëdjih; meunjo awaknjan hana djidjak djadjah kamoë dan djidjak meulagak lagèë Tuan ' dalam rumoh kamoë. Mulai uroë njoë, kamoë meukeusud djeuët keu ureuëng Po di rumoh droëmeuh: meunjo kon meunan hudép njoë hana meuguna; djeuët meupeugot hukôm dan atôran droëmeuëh - kon lagèë keupeunténgan Djawa; djeuët keu ureuëng njang djamin keumeurdéhkaan droëmeuh: njang kamoë leubèh nibak keumah; djeuët keu sabab mulia deungon bansa-bansa laén dalam dônja: lagèë éndatu kamoë tjit sabé meunan! Paneuk djih: mulia dan meudèëlat ateuëh Tanoh Pusaka Éndatu droë!
Peurdjuangan keumeurdéhkaan kamoë njoë punoh keu'adélan. Kamoë hana meudjak tjok nanggroë gob - lagèë Djawa djak tjok nanggroë kamoë. Nanggroë kamoë ka Neubri uléh Allah punoh deungon hareuta njang le lagèëna. Kamoë meukeusud bri bungong djaroë njang meumakna keu masjarakat dônja, dan kamoë prèh peungakuan nibak bansa-bansa njang meu-adab. Kamoë bri djaroë meusahbat keu bandum bansa dan keu bandum neugara ateuëh rhuëng dônja !
Ateuëh nan bansa Atjèh, Sumatra, njang meurdéhka dan meudèëlat.
Tengku Hasan Muhammad di Tiro
Keutuha
Angkatan Atjèh Sumatra Meurdéhka
Wali Neugara Atjèh.
Atjèh, Sumatra, 4 Désèmbèr, 1976
sumber:www.asnlf.com
